İzmir Atatürk Lisesi ailesinin değerli üyeleri, okulumuzun İzmir İdadisi olarak açılış tarihi günümüze kadar 1888 olarak kabul edilmiştir. İAL Eğitim Vakfı olarak yaptığımız çalışmalarda, okulumuzun 1886 yılında açıldığı bilgisine ulaştık ve konuyu bütün olarak inceledik.
Elde ettiğimiz bilgi ve belgeler ile İAL Müdürlüğüne ve İl Milli Eğitim Müdürlüğüne başvurarak konunun incelenmesini ve 1888 açılış tarihinin 1886 olarak düzeltilmesi için gereğinin yapılmasını arz ettik.
Vakıf olarak ulaştığımız belgelerden ve Milli Eğitim Müdürlüğü Eğitim Müfettişleri Başkanlığınca hazırlanan raporun sonucundan özet bilgi vermek istiyoruz. Açılışta okulun adı İzmir İdadi Mektebi iken, İzmir Sultani Mektebi, İzmir Erkek Lisesi, İzmir Birinci Erkek Lisesi, 1942 yılında İzmir Atatürk Lisesi adını almıştır.
okulumuzun ilk binası
Konak, Vali Konağı Bitişiği, İlk Binamız 1886
Aşağıda sıraladığımız kaynak listesinde görüldüğü gibi, okulumuzun kuruluşu Temmuz 1886 yılına dayanmaktadır. Bu tarihte başlayan İzmir’deki milli eğitim çalışmaları işgal koşulları altında bile kesintiye uğramadan günümüze kadar gelmiştir. İzmir İdadisi olarak eğitime başlayan bugünkü İzmir Atatürk Lisesi, Milli Eğitimimizin Türkiye çapında başarılı bir okulu olarak devam etmektedir.
YARARLANDIĞIMIZ KAYNAKLAR VE KISACA İÇERİKLERİ
- Prof.Dr.Melih TINAL’ın yazdığı İzmir Atatürk Lisesi Tarihçesi” kitabında 1884 yılında
idadilerin yapımı için toplanan, yeni bir vergi (Tarım Alanlarında Mahsül Vergisi)2. 3. 4. 5. 6. 7. geliri ile Konak Meydanında Vali Konağı bitişiğinde inşa edilen okulun 23 Temmuz
1886 tarihinde açıldığı genişçe anlatılmaktadır.
2. İzmir Erkek Lisesi 1941 mezunu Prof.Dr. Rauf BEYRU’nun 19.Yüzyılda İzmir’de Yaşam” adlı
kitabında da 23 Temmuz 1886 yılında okulun açıldığı, Müslüman ve Gayri Müslim
din adamlarının, devlet erkanının ve geniş halk kitlelerinin katılımıyla gerçekleşen
büyük tören tüm detayları ile anlatılmaktadır.
3. İstanbul’da Fransızca yayınlanan “Stanboul” adlı gazete, 28 Temmuz 1886 günlü
nüshasında İzmir’de ilk defa açılan idadinin haberini detaylı bir şekilde vermiştir. Bu
gazeteye Fransa Milli Kütüphanesi BNF Gallica arşivlerinden ulaşılmıştır.
4. Prof.Dr.Sadiye Tutsak tarafından yazılan “İzmir’de Eğitim ve Eğitimciler, 1855-1955”
adlı kitapta 148.sayfada okulun inşaatının 1885’te başlanıp 1886 yılı Temmuz
ayında açıldığı belirtilmektedir.
5. İzmir Ahmet Priştina Kent Arşivi ve Müzesinde bulunan, İzmir’de çıkan Hizmet
Gazetesinin 24 Kasım 1886 günlü nüshasında idadinin dört ay önce 23 Temmuz
1886’da açıldığı yazmaktadır.
6. İzmir Atatürk Lisesinin açılışı ile ilgili Resmi tarihi kaynak vakfımızın yaptığı araştırmada belirtilen Aydın Vilayeti 1887 yılı Salnamesidir. Bu konuda açıklamalar Aydın Vileyeti’nin 1888,1889,1890 yıllarındaki salnamelerinde de yer almaktadır.
7.. İzmirli araştırmacı yazar Yaşar ÜRÜK 2020 yılında yayınladığı “İzmir İdadisinden, İzmir Erkek Lisesine” adlı makalesinde İzmir İdadisinin 1886 yılında, İzmir Hükümet Konağı yanında eğitime başladığını ifade etmektedir.1887 yılında Menemen, Karaburun, Urla gibi tarım yapılan bölgelerdeki halk, İzmir’de açılan İdadi mektebinden kendi çocuklarının da yararlanabilmesi için okulun yatılı olmasını talep edilmişlerdir. Bunun üzerine 1888 yılında devlet kararı ile 75 yatılı öğrenci için okula düzenleme yapılarak, zaten eğitime devam edilen idadinin yeniden açılışı yapılmıştır.
Sonuç Olarak
Yukarıda açıklanan belgelerin Milli Eğitim Müdürlüğümüzce de incelenmesiyle İzmir Atatürk Lisesi’nin eğitime başlama tarihinin 1888 yılı yerine Temmuz 1886 olarak düzeltilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu tarihten önce İzmir’de Amerikalıların, Fransızların, Rumların, Ermenilerin kız ve erkek öğrenciler için liseleri mevcuttu. Milli Eğitimimizin bilinenden iki sene önce başlamış olmasının belgelendirilmesinin önemli olduğunu düşünüyoruz.
Camiamızın bilgisine sunarız.
Ebediyen var olsun İzmir Atatürk Lisesi
İzmir Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı
Başkanı İhsan TUTUM
Konuyla ilgili İzmir Atatürk Lisesi Yönetimine yazdığımız dilekçi.
—
—
—
Stambul Gazetesinin ilgili baskısının Türkçe çevirisi
Aydın Salnamesi*
*Salname (Osmanlı Türkçesi: سالنامه, Salname), Osmanlı Devleti‘nde resmî ve özel kurumlar tarafından bir sene boyunca gerçekleşen olayları topluca göstermek üzere hazırlanan yapıtlardır.